Miastotwórczy absurd

Niedziela. Godzina 14. Piękny słoneczny dzień. Na parkingu Silesia City Center, nie ma już miejsc dla samochodów. I to od 3 godzin. Dzień tygodnia jedynie przykładowy, bo taka sytuacja ma tam miejsce codziennie. Kiedyś, centra handlowe były domeną młodych. Dzisiaj, przekrój wiekowy wynosi tam od 5 (albo i mniej) do 85 (albo i więcej) lat. Co się dzieje z tym społeczeństwem, że niedzielne popołudnie spędza się całą rodziną w centrum handlowym, zamiast nad wodą czy w parku? Co w centrach jest takiego chwytliwego, że ludzie chodzą tam spotkać się ze znajomymi, załatwiać wspólne interesy, na randkę, na mszę, czy wziąć ślub (ostatniego nie mam nawet siły skomentować)? I wreszcie, skoro przeciętny Kowalski nie widzi w nich minusów, to czemu tak nazwałem ten artykuł? Nie jestem antykonsumpcjonistą i nie mam na celu bojkotowania centrów handlowych. Chcę jedynie pokazać drugą stronę medalu, bo każda akcja wywowuje reakcję.
Jedną z głównych funkcji centrum miasta jest funkcja handlowa. Już od średniowiecza, handel odbywał się na centralnym placu miasta, czyli rynku. Również w Katowicach, czasu swego, na rynku rozkładały się stragany. Oczywiście, aktualne czasy (na całe szczęście) nie pozwoliłyby na podjechanie samochem na rynek i sprzedaż z bagażnika jak na straganie, ale możnaby to załatwić w bardziej cywilizowany sposób. W każdym razie, centrum handlowym miasta od zawsze był rynek i odchodzące od niego ulice handlowe. Mamy rok 1993 i w Polsce zaczynają się pojawiać pierwsze galerie handlowe. Na początku nieśmiało, na obrzeżach miast, jako hipermarket z paroma punktami handlowymi. Im bliżej dnia dzisiejszego, tym były one większe, z większą ilością usług i punktów handlowych, jak i coraz bardziej bezpardonowo i brutalnie wkomponowywane w miejską tkankę. Ich zadaniem, miało być sprowadzenie ludzi do centrów miast, poprzez ofertę handlową. Stało się zupełnie na odwrót. Tu pojawia się absurd. Galerie zamiast tchnąć życie w centra miast, wyssały je z nich kompletnie. Oczywiście, nie tu co podawać za przykłady Wrocławia czy Krakowa, które są miastami turystycznymi, gdzie ludzie na rynku będą zawsze, pomimo blisko umiejscowionych galerii handlowych. Sytuacja jednak jest odczuwalna w Katowicach. Ludzie wszystkie swoje sprawy załatwiają w SCC czy innych centrach handlowych. W SCC można kupić praktycznie wszystko, iść do dentysty, fryzjera, księgarni, kina, na kręgle, siłownie, do restauracji. Galeria handlowa nie jest narzędziem przy tworzeniu centrum miasta, tylko jego substytutem. Ludzie narzekają, że cetrum Katowic jest brzydkie. Wystarczy jednak przez moment logicznie pomyśleć: zostawiając pieniądze w sklepie na 3-go Maja, najemca będzie miał na czynsz dla właściciela kamienicy (którym zazwyczaj jest miasto), a ten może te pieniądze przeznaczyć na remont chociażby elewacji. W centrach handlowych, 100% przychodów z najmu idzie do kieszeni prywatnego właściciela, którego miasto w ogóle nie interesuje. Kolejną kwestią jest estetyka samych budynków. Czasami odnoszę wrażenie, że jedynym kryterium jakim kierują się projektanci galerii handlowych jest kicz. Ogromne i ciężkie molochy, obłożone wielokolorowymi elementami elewacji, wyglądającymi jak z plastiku. Tragedia. Są oczywiście wyjątki od tej reguły, ale zdarzają się bardzo rzadko (moim zdaniem, w Polsce są to jedynie łódzka manufaktura i poznański stary browar). Kolejną drażliwą sprawą jest sama lokalizacja. Po co budować kolejną paskudę, skoro w Katowicach 70% kamienic w centrum jest pustych? Zaadoptowane w całości na handel służyłyby nie tylko inwestorowi ale i miastu. W lokalach na parterze, możnaby otworzyć kawiarenki z restauracjami i centrum zaczęłoby żyć. Na załączonym zdjęciu widać, że centrum handlowe SCC, zajmuje taką samą powierzchnię, co piękne, południowe centrum Katowic. To właśnie tam powinien kwitnąć handel. Ostatnia kwestia jest już raczej osobista, ale czy naturalnym jest przebywanie w miejscu, gdzie nawet nie wie się, jaka jest pogoda i godzina?
Mam szczerą nadzieję, że może chociaż jedna osoba, po przeczytaniu tego artykułu, zastanowi się następnym razem, gdzie będzie robić zakupy. Drogi konsumencie, jeśli omijasz centrum miasta, twierdząc, że jest brzydkie i za świątynię konsumpcji uważasz Silesię, to wiedz, że również i ty przyczyniasz się do tego, że to centrum dłużej takie pozostanie. Droga matko, nie sądzisz, że twoje 4-ro letnie dziecko, będzie się lepiej bawiło w parku, niż na korytarzach galerii? Drogi mężu, twoja żona nie ucieszyłaby się bardziej z zakupów, połączonych ze spacerem po mieście, gdzie po drodze możesz jej kupić kwiatka, czy wziąć do restauracji, a nie fast-fooda? I ty drogi romantyku, na pewno zwiększysz swoje szanse na podryw, zabierając dziewczynę na wycieczkę dookoła 3 Stawów (tych prawdziwych, a nie centrum handlowego), a nie placu tropikalnego w Silesii, którego z tą strefą klimatyczną, łączy jedynie nazwa.